ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ


Στο κεφάλαιο αυτό θα παρουσιάσουμε την καθημερινή ζωή –τον τρόπο ζωής του απλού αιγινήτη, που αποτελεί τις εκδηλώσεις του ψυχικού βίου του. Η γνώση αυτή θα δώσει κίνητρα στους νεότερους να συνεχίσουν την πορεία τους ,στηριζόμενοι στο παρελθόν του τόπου τους και στην ανακάλυψη της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας τους.

• ΨΑΡΑΔΕΣ- ΝΑΥΤΙΚΟΙ

Η μεγάλη ακμή της Αίγινας άρχισε μετά το 734 π.χ. και συνεχίστηκε έως το 459 π.χ. όπου ανεδείχθη η Αίγινα σε μεγάλη ναυτική δύναμη. Οι Αιγινήτες λόγω της νησιώτικης φυσιογνωμίας του τόπου, αλλά και της σημαντικής γεωγραφικής της θέσης στο κέντρο του Σαρωνικού Κόλπου, ασχολήθηκαν και προόδευσαν σημαντικά στα επαγγέλματα που σχετίζονταν με τη θάλασσα. Χαρακτηριστικές είναι οι αγιογραφίες στους τοίχους του Αγίου Νικόλαου του Μαυρίκα και στην Όμορφη Εκκλησιά, που εικονίζουν θέματα από τη θάλασσα, ναυτικούς, καράβια, ψάρια, κλπ που ήταν κεντρικά θέματα της καθημερινής ζωής των κατοίκων

Ως ναυτικοί και έμποροι ταξίδευάν από τον Εύξεινο Πόντο έως την Αίγυπτο κουβαλώντας διάφορα προϊόντα και συγκεντρώνοντας μεγάλο πλούτο .

Ως ψαράδες ήταν από την αρχαιότητα οι καλύτεροι επαγγελματίες και με διάφορα είδη καϊκιών (α. Κούντουλα-(κοντόφαρδη βάρκα που φέρει την αρματοσιά του παραγάδικου) β. μικρή ανοικτή ψαρόβαρκα με μήκος 3-4 μ η οποία φέρει δύο ή τρεις πάγους έχει κουπιά και ένα μικρό πανί γ. ψαροκάικο ή γυαλάδικο ή χταποδιάρικο με το οποίο ψάρευαν κυρίως χταπόδια),διέσχιζαν τις θάλασσες ( με τους ανέμους πουνέντη -δυτικός άνεμος, μαΐστρο- χειμωνιάτικος άνεμος που κάνει τη θάλασσα κυματιστή κυρίως στη δυτική Αίγινα. νοτιά -κάνει τα αιγινήτικα νερά πολυκύμαντα , μπουκαδούρα -άνεμος δροσερός και δυνατός) και στο τέλος του ψαρέματος μετέφεραν τα ψάρια προς πώληση στην αγορά του νησιού.

Πολλές βάρκες όπως ο κούντουλας χρησιμοποιούνταν στην Αίγινα και ως πλωτή αγορά. Ο τρόπος αυτός έχει επιβιώσει και στις μέρες μας όπου καΐκια χρησιμοποιούνται ως λαχαναγορά.

«Η βάρκα απαλάμιστη
κι ο αγέρας αφ’την πλώρη.
Κι ο καπετάνιος φώναζε
Να πάει σαν βαπόρι.»

Φύλακας πάντα στους ναυτικούς και τους ψαράδες ήταν ο Αγ. Νικόλαος,

στον οποίο είναι αφιερωμένα πολλά εκκλησάκια στην Αίγινα ( τα κυριότερα είναι ο Άγιος Νικόλαος ο Θαλασσινός στο μώλο του Λιμανιού ,η μεγάλη Εκκλησία του Αγ. Νικολάου μέσα στην Πόλη της Αίγινας, ο Αγ. Νικόλαος στην Παλιαχώρα ,ο Άγιος Νικόλοας του Μαυρίκα κ.λ.π.) Επίσης αγιογραφίες στους τοίχους του Αγίου Νικόλαο του Μαυρίκα και στην Όμορφη Εκκλησιά εικονίζουν τη θάλασσα, ναυτικούς, καράβια, ψάρια, κλπ

• ΕΜΠΟΡΙΟ- ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Η Αίγινα λόγω της γεωγραφικής μορφολογίας της , της οποίας τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η θάλασσα που περικλείει το νησί, η ορεινότατα του εδάφους και οι περιορισμένες καλλιέργειες-οι Αιγινήτες από τα αρχαία έως και τα νεότερα χρόνια στράφηκαν προς εργασίες που σχετίζονται με τη θάλασσα, όπως ναυτιλία και εμπόριο, τα οποία ήταν όλα αυτά τα χρόνια άρρηκτα δεμένα. Από τον ποιο κάτω πίνακα μπορούμε λοιπόν να δούμε την πορεία του επαγγέλματος της ναυτιλίας σε διάφορες χρονικές περιόδους :

ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Από την αρχαιότητα μέχρι τα τον 16ου αιώνα

Η θάλασσα όλα αυτά τα χρόνια αποτέλεσε λύση ανάγκης για τους κατοίκους της Αίγινας και βάση για την πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη για το νησί. Απόδειξη είναι τα πολλά ακιδογραφήματα καραβιών και θεμάτων από τη ζωή στη θάλασσα που συναντούμε σε πολλές εκκλησίες της Παλιαχώρας (π.χ. αγία Κυριακή 16 κ.λπ.)
Πρώτο μέρος του 16ου αιώνα
Αυτή την περίοδο το νησί είχε μεγάλο πληθυσμό και οικονομική άνεση, κάτι που διαπιστώνεται από τα μεγάλο αριθμό αιχμαλώτων (4.800-6.000)17 κατά την καταστροφή του Βαρβαρόσα (1537)
Μέσα του 17ου αιώνα
Μετά την καταστροφή του Βαρβαρόσα (1537) η Αίγινα ανασυγκροτήθηκε και κατά τον 17ο αιώνα ακμάζει και πάλι οικονομικά .Οι ναυτικοί της είναι οι καλύτεροι από όλους του νησιώτες γιαυτό και προτιμούνται από τους τούρκους των Αθηνών για καπεταναίοι στα καράβια τους.

Από τα μέσα όμως του 17ο αιώνα οι τουρκοβενετικοί πόλεμοι και οι αδιάκοπες επιδρομές πειρατών εξασθένισαν τον πληθυσμό οικονομικά και έτσι μειώθηκε αισθητά .Φυσικό επακόλουθο ήταν η αποδυνάμωση της ναυτιλίας και του εμπορίου.

1821 ελληνική επανάσταση
Τις παραμονές της ελληνικής επανάστασης η εμπορική κίνηση στην Αίγινα ήταν μικρή. Άρχισε έντονη εμπορική και ναυτική κίνηση με την
εγκατάσταση στο νησί προσφύγων ιδίως Ψαριανών, Στυλιδιωτών, Γαλαξιδιωτών .

1827,

1828-1829 (Η Αίγινα πρώτη πρωτεύουσα του νεώτερου ελληνικού κράτους)

Η ναυτική κίνηση αυξήθηκε σημαντικά διότι αυτή τη περίοδο εδρεύει η πρώτη κυβέρνηση της νεώτερης Ελλάδας του Ι. Καποδίστρια. Πλοία πηγαινοέρχονται στην Πελοπόννησο ,Στερεά, Κυκλάδες και Σύρο και κάνουν διαμετακομιστικό εμπόριο. Επίσης κατά την περίοδο 1828-1829 κίνηση μεγάλη είχαμε και από ευρωπαϊκά πλοία που έρχονταν στο λιμάνι της Αίγινας.

«Τα Αιγινήτικα καΐκια εμπορεύονταν στάρια από το Δεδεαγάτς, τα έφερνα στη Σύρο και τον Πειραιά, στους μύλους πήγαιναν μάρμαρα από την Τήνο. Στο Τριέστι και φόρτωναν ξυλεία για οικοδομές, έφερναν λεμόνια στο Βόλο και έπαιρναν στάρια και ελιές τα εμπορεύονταν στην Αλεξάνδρεια και τη Μέση Ανατολή. Κάποτε δε έκαναν και λαθρεμπόριο χασίς στην Αλεξάνδρεια ή μετέφεραν όπλα κατά διαταγή της κυβέρνησης στους υπόδουλους χριστιανούς»
Αυτή την περίοδο στο νησί, αυξήθηκε το εμπόριο σε ρουχισμό και τρόφιμα λόγω της αύξησης του πληθυσμού. Το 1827 υπήρχαν στην Αίγινα 207 μαγαζιά εκτός από χασάπηδες, ταμπάκηδες, ανεμόμυλους, αλογόμυλους, μικρή αγορά, ψωμάδες. Τα περισσότερα τα κρατούσαν πρόσφυγες.
Μετά την μεταφορά της κυβέρνησης στο Ναύπλιο η εμπορική κίνηση μειώθηκε.
Μέσα του 20 ου αιώνα

Η οικονομική κατάσταση βελτιώθηκε. Είχαμε μεγάλη ναυπηγική κίνηση, εμπόριο και άνθηση της σπογγαλιείας.

• ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ

Η Αίγινα αποτέλεσε ναυπηγικό κέντρο πρίν ακόμα και από την ελληνική επανάσταση του 1821. Οι Αιγινήτες ναυπηγοί είχαν εκπαιδευτεί στο Βενετσιάνικο ναυτικό και ήταν οι καλύτεροι ναυπηγοί των Τούρκων. Κατά την Ελληνική Επανάσταση η ενασχόληση με τη ναυπηγεία εντάθηκε επειδή ήρθαν στην Αίγινα πολλοί πρόσφυγες ναυπηγοί Ψαριανοί, Γαλαξιώτες, Στυλιδιώτες κ.λ.π. Μετά την Επανάσταση απαγορεύτηκε να γίνονται εργασίες ναυπηγικές γύρω από την περιοχή του λιμανιού.

Από την αρχή του αιώνα μας τα ναυπηγεία της Αίγινας περιορίζονται στο να κάνουν μικρές επισκευές γιατί τα μεγάλα καράβια οι Αιγινήτες τα αγόραζαν από τη Σύρο. Σήμερα στην Αίγινα κατασκευάζονται μικρά ξύλινα σκάφη από καραβομαραγκούς και λίγα επαγγελματικά ψαράδικα. Ναυπηγεία για τέτοιου είδους εργασίες έχουμε στην Καβουρόπετρα και στην περιοχή της Αύρας. Στην παραλία της Αύρας γίνονται εκτός από εργασίες συντήρησης και καταστροφή παραδοσιακών ξύλινων αλιευτικών σκαφών (εργασία η οποία επιδοτείται και από την Ευρωπαϊκή Ένωση,με σκοπό να περιοριστεί η υπεραλίευση της Μεσογείου ).

• ΣΠΟΓΓΑΛΙΕΙΑ

Η ενασχόληση των Αιγινητών με την σπογγαλιεία ήταν έντονη από την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα έως τις αρχές του 20ου (1930).Η δράση τους εκτείνεται από την Κάλυμνο ,τη Βεγγάλη, την Μαντρούχα, τη Συρία ως το Μεξικό ,21καθώς και την Αμερική όπου ήταν από τους πρωταρχικούς ιδρυτές της παροικίας Αιγιτητών ,του Tarpo22n Springs της Φλώριδας.

Η σπογγαλιεία ήταν σπουδαία πηγή πλούτου προπολεμικά .Στα κατοχικά χρόνια σταμάτησε και ξαναξεκίνησε το 1946. Μετά το 1970 σταμάτησε ολοκληρωτικά η σπογγαλιεία στην Αίγινα .

Το εμπόριο σφουγγαριών ήταν μια από τις σημαντικότερες πηγές εισαγωγής συναλλάγματος και ενίσχυσης του εθνικού μας πλούτου. Απασχολούσε ναυτικούς, βουτηχτές ,σφουγγαροεργατες (κατεργασία συσκευασία) σφουγγαρεμπόρους, πωλητές σε τουριστικά έιδη κ.λ.π. Οι κυβερνήτες και οι νάυτες των καραβιών έπαιρναν μισθό ενώ οι σφουγγαράδες – δύτες- βουτηχτάδες αμείβονταν με μερίδιο 29-33% σύμφωνα με το βάρος των σφουγγαριών που έβγαζαν, υψηλή αμοιβή δηλαδή, λόγω των δύσκολων και επικίνδυνων συνθηκών εργασίας τους . Σε κάθε καΐκι σφουγγαράδικο με πέντε δύτες και έξη πλήρωμα το καθένα εργάζονταν συνολικά 32 άνθρωποι

Τα σφουγγαράδικα ξεκινούσαν από την Αίγινα το Φλεβάρη και επέστρεφαν στα τέλη Οκτώβρη. Ο στόλος αποτελούντο από α) το βενζινάδικο β) ένα μεγάλο πλοίο η γουλέτα και γ) ένα μικρό το ντεπόζιτο. Το πλήρωμα αριθμούσε στα μεν πρώτα γύρω στα 25 άτομα και στο ντεπόζιτο τα 5 μέλη. .Στο ντεπόζιτο οι σφουγγαράδες πλένονταν ,έτρωγαν κοιμόντουσαν και επεξεργάζονταν τα σφουγγάρια

Τα σφουγγάρια διαχωρίζονται σε τρεις τύπους : 1) Τα ασκώδη, σφουγγάρια που είχαν απλή πρωτόγονη μορφή και σχήμα που θυμίζει μακρουλό ασκό 2)Τα συκώδη, πιο πολύπλοκη μορφή, με σχήμα που θυμίζει σύκο3)Τα λευκώδη, πιο σύνθετη μορφή, όπου δημιουργούνται σφαιρικές κοιλότητες που κρέμονται σαν σωληνάρια το ένα πάνω στο άλλο.

Γνωστοί Αιγινήτες βουτηχτές ήταν: Φώτης Φωστιέρης ,Νικόλας Φωστιέρης, Γρηγόρης Χρυσοχόος ή Τσαπέκος, Σωτήρης Χρυσοχόος, Αριστείδης Πολυνιάδης, Κωνσταντίνος Κλώνος, Βασίλης Σάββας, Κυριάκος Λαζάρου, Τάσος Μήτρος, Αντώνης Μήτροςή Κουνάκος, Αντώνης Μαρίνης, Γιώργος Τρίμης(Από Πέρδικα),Αντώνης Τρίμης, Τάσος Μήτρος (τον χτύπησε το ρέμα).Κυριάκος Γενίτσαρης (παράλυτος),Διονύσης Λορέτζος (παράλυτος), Κυριάκος Λαζάρου (τον χτύπησε το ρέμα),Νικολάκης Τρίμης ή Στούκος(παράλυτος),Νικόλαος Διδυμιώτης, Αντώνιος Γρυπαίος


« Θάλασσα με τα ψάρια σου,
και τα πολλά σφουγγάρια
για τους δικούς σου θησαυρούς
φεύγουν τα παλικάρια»

Γλωσσάρι

Απόχη : μεγάλη διχτυωτή σακούλα όπου οι βουτηχτάδες βάζουνε τα σφουγγάρια που μαζεύουν στο βυθό

Αχταρμάς: ένα είδος καΐκι για τη σπογγαλιεία

Γυαλί : κυλινδρικό δοχείο από λαμαρίνα με γυάλινο πάτο, για να βρίσκουν από τη βάρκα σφουγγάρια στο βυθό
Καγκάβα :μέθοδος για τη σπογγαλιεία με συρόμενο δίχτυ
Κολαουζιέρης : ο υπεύθυνος για την κατάδυση και ανάδυση των βουτηχτάδων
Μαρκούτσο : σωλήνας από λάστιχο που δίνει αέρα στο βουτηχτή
Ναργιλές : μέθοδος για σπογγαλιεία
Ντεπόζιτο : μεγάλο βοηθητικό πλεούμενο που ακολουθεί τα σφουγγαράδικα πλοία
Σκανδαλόπετρα : η πελεκημένη πέτρα που βαστούνε για βάρος οι γυμνοί βουτηχτές
Σκάφανδρο : α) μέθοδος για σπογγαλιεία β) ειδική στολή που φορά ο βουτηχτής
Τσίπα : μαύρη μεμβράνη ,που περιτριγυρίζει εξωτερικά το σφουγγάρι
Φερνέζ : μέθοδος για σπογγαλιεία

• ΡΕΤΣΙΝΑΣ

Ένα από τα επαγγέλματα στην Αίγινα που χάθηκε σήμερα ήταν του ρετσινά. Η συλλογή του ρετσινιού από τα πεύκα γινόταν σε πευκόφυτες περιοχές όπως του Μεσαγρού. Η επεξεργασία του γινόταν από 1η Απριλίου μέχρι τέλος Οκτωβρίου γιατί όταν ο καιρός ήταν κρύος δεν μπορούσε να παραχθεί ρετσίνι.

Ο τρόπος συλλογής του ρετσινιού ήταν απλός .Άνοιγαν οι ρετσινάδες στα πεύκα μια σχισμή στο μέγεθος της παλάμης και τοποθετούσαν από κάτω ένα ντενεκέ όπου έσταζε σε αυτόν το ρετσίνι. Τα εργαλεία εργασίας ήταν : ένα σκερπάνι, ένας οι περισσότεροι τενεκέδες, ένα κουτάλι, μία γούβα ή δοχείο

Από ένα πεύκο μπορούσαν να παραχθούν 3.000 κιλά ρετσίνι με χτυπήματα 10-40 φορές.

Η χρησιμότητα του ρετσινιού ήταν για την παραγωγή κρασιού (ρετσίνα), νέφτι, πλαστικά είδη

• ΛΑΞΕΥΤΕΣ (λιθοξόοι)-ΠΕΤΡΑΔΕΣ

Οι λαξευτές έκοβαν και λάξευαν τις χαρακτηριστικές πέτρες του νησιού πουρί και μαυρόπετρα που χρησιμοποιούνταν για κατασκευή κτισμάτων, ανεμόμυλων κ.λ.π. αλλά ήταν και εμπορεύσιμο είδος σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Οι λαξευτές κατασκεύαζαν -σκάλιζαν και τις μυλόπετρες των μύλων για το άλεσμα των σιτηρών, καθώς και γούρνες για το πλύσιμο των ρούχων.
Τα απαραίτητα εργαλεία για ένα πετρά ήταν το κοπίδι, το σφυρί, το καλέμι, το βαριό, οι σφήνες, η τραπίνα
Από τα παλιά χρόνια μέχρι και τον αιώνα μας λειτουργούσαν πολλά νταμάρια στην Αίγινα από τα οποία έπαιρναν οι πετράδες το πουρί και την μαυρόπετρα.
Πωρόλιθος (Πουρί)
Από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας γινόταν μεγάλη εξαγωγή πωρόλιθου κυρίως από το ΒΔ πεδινή περιοχή του νησιού ,όπου υπήρχαν αρχαία και νεότερα λατομεία. Χαρακτηριστικά το 1907 υπήρχαν 12 λατομεία πωρόλιθου. 33 Τα σημαντικότερα ήταν στο Μεσαγρό που έπερναν το μαλακό πουρί (που καταστρέφεται όμως εύκολα) καθώς και μαυρόπετρα, στο Λιβάδι (κόκκινο πουρί), στον Ασώματο, στην Πασπάρα στους Λαζάρηδες, στο Βαθυπόταμο της Σουβάλας (βρίσκει κανείς το ιδανικό πουρί όχι μαλακό αλλά όχι και πολύ σκληρό).

Από το πουρί που εξαγόταν από την Αίγινα, κτίστηκαν πολλά αρχαία και νεότερα κτίσματα στο νησί αλλά και σε άλλες περιοχές κυρίως του Πόρου της Αθήνας και του Πειραιά.

Το εμπόριο του πουριού έδινε σημαντικό εισόδημα στους αιγηνίτες ως τα μέσα του αιώνα μας, όταν η χρήση του τσιμέντου και του τούβλου αχρήστευσε τη χρήση του πουριού και τα νταμάρια έκλεισαν.
Ανδεσίτης (μαυρόπετρα)
Σύμφωνα με παραδόσεις στην περιοχή του Όρους οι Βενετσιάνοι έκαναν εξόρυξη της σκληρής μαυρόπετρας (ή ανδεσίτης) ,την μετέφεραν στις Πόρτες (Porto) και την πήγαιναν στην Κρήτη, όπου έκτιζαν τα φρούρια.
Ως τις μέρες μας δε κατασκεύαζαν από μαυρόπετρα μυλόπετρες, στην περιοχή Κακοπέρατο και τις κατέβαζαν στη θέση Μουντή, όπου τις φόρτωναν στα καΐκια για εξαγωγή

• ΝΕΡΟΥΛΑΣ

Ο νερουλάς ήταν αυτός που μετέφερε νερό, με άλογο ή γαϊδούρι. Τοποθετούσε το νερό σε στάμνες και αργότερα σε ντεπόζιτο, όπου είχε και βρυσούλα από την οποία οι κάτοικοι, έβαζαν νερό στους δικούς τους κουβάδες.

• ΠΑΓΟΠΟΛΟΛΗΣ

Πωλητής πάγου για συντήρηση των τροφίμων

• ΓΥΡΟΛΟΓΟΣ

Ο γυρολόγος ήταν ο ‘παντοπώλης’ της εποχής .Έφερε μαζί του ένα γαϊδούρι στην πλάτη του οποίου είχε την πραμάτεια του που αποτελούνταν από όλα τα είδη που χρειάζεται ένα σπιτικό ακόμα και λαχανικά .

• ΝΤΕΛΑΛΗΣ

Γυρνούσε και ανακοίνωνε γεγονότα, επισκέψεις κ.λ.π.

• ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ-ΜΕΤΑΞΟΣΚΩΛΗΚΟΤΡΟΦΙΑ

Ανεπτυγμένη στο νησί ήταν και η Μελισσοκομία . Τον περασμένο αιώνα δε, ήταν ανεπτυγμένη και η μεταξοσκωληκοτροφία

• ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Στην Αίγινα υπήρχαν κτηνοτρόφοι σε μικρή κλίμακα επειδή οι κοινόχρηστοι βοσκότοποι ήταν λίγοι. Γενικά υπήρχε εκτεταμένη οικιακή κτηνοτροφία .Τα ζώα ήταν κυρίως άλογα,μουλάρια,γαιδούρια,λίγα βόδια καθώς και οικόσιτα ζώα, όπως κότες γαλοπούλες, φραγκόκοτες κατσίκες και χοίροι.

• ΓΕΩΡΓΙΑ

Έως και τον 19 ο η Αίγινα περιγράφεται από τους περιηγητές ως κήπος-το πιο πράσινο νησί του Σαρωνικού. Οι κύριες καλλιέργειες ήταν τα ελαιόδεντρα ,τα αμύγδαλα, τα αμπέλια ,σύκα ,στις πεδινές περιοχές και κριθάρι, όσπρια, λαθούρι, αρακά, ρεβίθια, κουκιά, βίκο, στις πλαγιές των βουνών.

Ξεχωριστή σημασία για την γεωργία είχε η καλλιέργεια της πατάτας που άρχισε το 1827 και οργανώθηκε ως κρατική επιχείρηση από τον κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια με σκοπό να απασχολήσει και να θρέψει τον προσφυγικό πληθυσμό της Αίγινας και του ελληνικού κράτους που λιμοκτονούσε.

Όλα αυτά τα προϊόντα πριν από την έλευση της φιστικιάς υπήρχαν σε μεγάλη κλίμακα στο νησί.

Η καλλιέργεια του αμπελιού γινόταν κυρίως στις περιοχές Μεσαγρός Βαγία Κυψέλη, και γινόταν χρήση στην τοπική αγορά αλλά και εξαγωγές και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Το είδος σταφυλιού που παραγόταν ήταν το άσπρο από το οποίο παρασκεύαζαν το λευκό κρασί (λάγγερο) ,που θύμιζε έντονα τη ρετσίνα Μεσογείων.Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κάθε σπίτι υπήρχε ειδικός χώρος για να πατούν τα σταφύλια το πάτημα.

Η φιστικιά ( Πιστακία ή γνησία που ανήκει στην οικογένεια των δικοτυλήδονων και είναι δέντρο φυλλοβόλο ) έφθασε στο νησί από τον Περόγλου, επιχειρηματία, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στο Μεσαγρό. Το γεγονός ότι στο Μεσαγρό η υγρασία είναι μηδενική, καθώς και το καλό μεσογειακό κλίμα της Αίγινας, έκαναν το Περόγλου να φυτέψει το 1860 το πρώτο φιστικόδεντρο εισαγόμενο από τη Συρία.

• ΤΟ ΑΛΕΥΣΜΑ

Το άλεσμα των σιτηρών γινόταν στους αλευρόμυλους ή ανεμόμυλους .
Σε όλους τους οικισμούς της Αίγινας, σε υψηλά σημεία που να τα χτυπάει ο άνεμος υπήρχαν ανεμόμυλοι για το άλεσμα των σιτηρών οι οποίοι όμως έπαψαν να λειτουργούν τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας.

Γνωστοί στην Αίγινα ήταν ο μύλος του Αρχοντούλη στην Κολώνα, του Κουρμαντά στου Συριώτη, ο Παλιόμυλος στους Τζίκηδες και ο Μύλος στη Φανερωμένη. Μύλοι υπήρχαν επίσης στο Λιβάδι, στη Βαρδια και στην Παλιαχώρα, όπως και στο Σταυρό της Πέρδικας, καθώς και μέσα στο χωριό της Πέρδικας ο μύλος του Μπάρμπα-Βασίλη του Λάμπρου, ένας μύλος στο Οχυρό, και ο Παλιόμυλος στον Κάβο του σημερινού Αγίου Σώστη.

Στα σπίτια τα παλιά χρόνια το άλεσμα γινόταν με χειρόμυλους που ήταν από μαυρόπετρα και βρίσκονταν κοντά στο στάβλο του σπιτιού.

• ΛΙΟΤΡΙΒΙΑ ,ΠΑΤΗΜΑΤΑ

Η Αίγινα είχε μεγάλη παραγωγή λαδιού γιαυτό και είχε πολλά λιοτρίβια, όπως και σήμερα τα οποία ήταν χειροκίνητα. Ένα παλιό λιοτρίβι υπήρχε στην παραλία ενώ τα μεγάλα ήταν στο μοναστήρι της Χρυσολεόντισσας. Σήμερα έχουμε στο Μεσαγρό ,στην Πέρδικα και στην Κυψέλη.

Παλαιότερα που στην Αίγινα υπήρχαν πολλά αμπέλια ,κάθε σπίτι που είχε αμπελώνες διέθετε και πάτημα. Σήμερα δεν υπάρχουν πατήματα.

• ΑΜΑΞΑΔΕΣ

Η άμαξα ήταν μια από τις σπουδαίες τεχνολογικές εφευρέσεις που έκανε ο άνθρωπος για να τις χρησιμοποιεί στο εμπόριο και στα ταξίδια. Αναγκαία τα προηγούμενα χρόνια για μεταφορές ανθρώπων ,εμπορευμάτων ,γραφική ομορφιά και ψυχαγωγία σήμερα, που προσφέρουν οι αμαξάδες με αμαξοδρομίες ,στους όμορφους αιγινητικούς παραλιακούς δρόμους.

Πριν από 30-40 χρόνια η χρήση των αμαξών ήταν ευρύτερα διαδεδομένη. Άμαξα τροχοφόρα, αμάξι, αμαξάκι, Δίτροχη, τετράτροχη ιππήλατη ,μόνιππη, επιβατική- αγοραία, φορτηγάμαξα, αραμπάς, κάρι, δίτροχη μόνιππη σούστα (οι σούστες με δυο ρόδες και ελατήρια λειτουργούσαν ως λεωφορεία για να μεταφέρουν ανθρώπους καθώς και εμπορεύματα και υλικά τετράτροχη επιβατική καρότσα ),τα κάρα (Το κάρο και η σούστα στην κατασκευή τους είναι σχεδόν ίδια. Οι παλιοί με τα κάρα ήταν οι αραμπατζήδες) ήταν τα είδη άμαξας σε ευρεία κυκλοφορία

Τσίλικα: σκούρα

Χασάπικο από τον Μάρκο Βαμβακάρη .

‘Τα τσίλικά σου τ’ άλογα
Λεβέντη αραμπατζή μου
Κάθε πρωί που θα τα ιδώ
Μου κόβουν τα ζωή μου ……’

Τα άλογα ανάλογα με το χρώμα τους έχουν και την ονομασία τους. Το κόκκινο λέγεται «ντορής», το μαύρο «καράς», το άσπρο με σκούρες τρίχες(λευκόφαιο)»ψαρής» ή «τσίλικο»,το ανοικτό με ξανθιά χαίτη και ξανθιά ουρά(ξανθότριχο) «αλιτζές».

Οι αμαξάδες στην Αίγινα έχουνε τη δική τους διακόσμηση και στολισμό: Οι ρόδες είναι όλες βαμμένες κόκκινες. Μερικές άμαξες κάτω από τον καθρέπτη έχουνε λαϊκές ζωγραφιές με άλογα. Τα φανάρια βαμμένα με διάφορα χρώματα, μαύρο, κόκκινο, κίτρινο. Στολίδια και φιγούρες στα καφάσα-παρωπίδες κυπαρισσάκια καρδιές . κ.λ.π.